Treyler ve üstyapı üreticilerinin, özellikle Avrupa ülkelerine ihracat yapan üreticilerin gündemine yeni bir terim girecek. Bu terim; VECTO (Vehicle Energy Consumption calculation – Taşıt Enerji Tüketim Hesabı). VECTO, Avrupa Komisyonu tarafından geliştirilen bir sertifikasyon ve yazılımı kapsıyor. Araçların CO2 emisyonlarının ve yakıt tüketiminin belirlenmesinde kullanılan VECTO; test, hesaplama ve kayıt yöntemlerini belirliyor. İlk aşamada ağır ticari araç üreticilerini ilgilendiren bir sertifika olarak devreye giren VECTO kapsamında 2024’ten itibaren AB, römork ve yarı römorkları da CO2 emisyonlarına göre onaylayacak.
Yakıt tüketiminin, dolayısıyla CO2 salınımının azaltılmasına yönelik çalışmalar devam edecek. Bu çalışmalar sonunda motor ve aktarma organlarında tüm süreçler elden geçecek ve iyileştirilecek. Yakıt tüketimini etkileyen hava direnci, lastiklerin yuvarlanma dirençleri bugünkünden daha fazla önem kazanacak. Lastik basınçları, çekici ile yarı römorkta merkezi olarak kontrol edilecek.
Yarı römork, kasa ve tüm üstyapı üreticileri, hava direnci konusunda ürünlerinin taşıta olan etkisini istenilen seviyede tutmak, yakıt tüketimini etkilememek için ürünlerini ve ürünlerin şeklini geliştirecekler.
Bu aşamada onaylı üretici olmak, taşıt üreticileri ile birlikte çalışmak gerekebilecek. Ağır araç ve treyler üreticileri ile üstyapıcıların, toplam kalite mantığı içinde, araçlarını oluşturan sistem ve parçaların tedarikçileri ve materyal üreticileri ile işbirliklerini artırmaları gerekecek.
İleri aşamada taşıma şirketleri ve filo yöneticilerine, araçların ve sürücü performanslarını, ton/km başına yakıt tüketimini denetlemeleri ve istenilen seviyeye çekmelerine yönelik takip ve kayıt zorunlukları, yaptırım ve bonuslar gelecek. Araç boyut ve ağırlıkları ile ilgili de değişiklikler bekleniyor.
Avrupa; karayolu araçları teknolojisinde sağlayacağı geliştirmelerle yakıt tüketimini ve CO2 oluşumunu azaltırken, elektrik ve diğer enerji türlerine geçişe hızlandırmayı ve rekabet gücünü artırmayı amaçlıyor. Aynı zamanda 2030’da emisyonları %30 azaltma, 2050’de de sıfırlamaya yönelik hedefini tutturmak istiyor.
Başlangıcı 2017 yılına dayanan VECTO ile ilgili olarak meslek kuruluşları, Avrupa’da pandemiye rağmen 2020 ve sonraki yıllarda yeni sistemi anlamaya ve zamanı gelince uyum sağlamaya yönelik çalışmalar yapmış durumdalar. VECTO ile ilgili akademik ve teknik çalışmalar bu alanda tanıdık bir ülke olan Avusturya’nın GRAZ Üniversitesi tarafından geliştirilmiş ve olgunlaştırılmış durumda.
M. VAHİT MAHMATLI
vahit@mayadergi.com
