Nerede duralım ? 

Ticari araçlar ile birlikte ticari araç sürücülüğü, günlük hayatın alıştığımız biçimde sürmesi ve küresel düzende oluşan standartların devamı ve gelişmesinde, iş bölümünün en önemli meslek gruplarından birisi. Bu durumun farkında olan taşıt üreticileri, yeni nesil araçlarında sürücünün işini kolaylaştıran; trafik güvenliği ile sürücü güvenliğini birleştiren güvenlik ve sürüş destek sistemlerini geliştiriyorlar.

Tüm üreticilerin her yeni modelde artırdığı kabin konforu, özellikle uzun yolda sürücünün yaşam alanını kendi aracının sınırları içinde iyileştiriyor. Cep telefonları, araç takip sistemleri; sürücülerin şirket yöneticilerine, ailelerine, arkadaşlarına ve rehberlerinde kayıtlı kişilere ulaşmasını; bu kişilerin de onlarla iletişim kurmasını sağlıyor. Ayrıca internet bağlantısıyla dünyayla iletişim kurabiliyorlar. Yük alacakları ve boşaltacakları noktalarla anında ve gerçek zamanlı haberleşebiliyor, navigasyon imkânlarıyla eş güdümlü planlamalar yapabiliyorlar.

Bu olanaklarla birlikte sürücüler, iş başında özellikle uzun yol seferlerinde zamanlarının çoğunu bekleme yerlerinde, mola alanlarında, parklarda ve yükleme–boşaltma noktalarında geçiriyorlar. Uluslararası taşımalar ve Türkiye içinde yapılan uzun yol seferlerinde, takograf ve sürüş süresi sınırları ile birlikte özellikle İstanbul ile bazı il ve bölgelerdeki yoğun trafikten kaçınma isteği aracın başında geçirilen süreyi artırıyor. Sürücüler evlerinden, şehirlerinden ve ülkelerinden uzakta yaşıyorlar. Bu zamanlarda araçlarına uygun, güvenli ve maliyeti düşük park yeri bulmak zorunluluk hâline geliyor.

Park yerleri, kara yolu taşımacılığı için günümüzde adeta kervansaray işlevi görmeli; hem ticaret hem lojistik hizmet ağını destekleyecek en önemli unsurlardan biri olmalı. Bu alanların, sürücülerin tuvalet ve duş gibi temel ihtiyaçlarının yanı sıra sosyalleşme, sağlık, spor ve günlük yaşam ihtiyaçlarına da cevap vermesi gerekiyor. 

Son yıllarda otobanlarda yapılan mola yerleri AVM mantığıyla tasarlanıyor. Ancak mola yerlerinin otobanların yanı sıra işlek çift şeritli yollar, organize sanayi bölgeleri, üretim–tüketim merkezleri ve endüstri bölgeleri dikkate alınarak; yük ve geçiş hacmi ile ticari araçların ortalama sürat verilerine göre belirlenmiş geniş ve donanımlı alanlar şeklinde oluşturulması gerekiyor. Bu alanlarda yakıt, araç bakım, sürücü ihtiyaçları ve uzun süreli park hizmetlerinin bir arada bulunması önemli. Bu tür yapılanmalar, sürücülük mesleğini tercih edenlerin sayısını artıracaktır.

Bu durum aynı zamanda taşımacılıkta yatırım maliyetlerini de düşürecektir. Ticari araçlara –özellikle yük taşıyanlara– yönelik büyük ve güvenli park alanları yaygınlaştırılmalı. Bu altyapı oluşmadan, Avrupa’da ortaya çıkan, ülkemizde de gündemde olan ve önümüzdeki dönemde daha fazla hissedilecek sürücü açığı sorunun aşılmasında; otonom araçların gelişeceği beklentisi, kadın sürücülerin yetiştirilip istihdam edilmesi, sürücülere uygulanan yaş sınırlamalarının raporla uzatılması gibi çözümler tek başlarına yeterli olmayacaktır.

M. Vahit Mahmatlı
vahit@mayadergi.com