Zenginlik, değer, kıymet, önem ihtiyaca, zamana, yere, bu kavramları açıklayan, ölçen insanın bulunduğu toplumsal yapı ya da ait olmak istediği yere göre anlam kazanıyor.
Sanayileşmenin başlaması ile birlikte iktisatçılar emek, değer ve büyüme teorisi üstünde önemle durmuşlar kuramlar geliştirmişlerdir. Aynı dönemde sosyoloji ve iktisat biliminin öncüleri, ulusların zenginliğinin nedenleri üstüne yaptıkları izahlar ile kendi yüzyıllarının ve bugünün şekillenmesine katkıda bulunmuşlar. Her kuram farklı değerleri öne çıkarmış, gelişen zaman içinde kimi bilim adamları tek sebepli izahlar yerine daha gelişmiş çok sebepli çok etkenli açıklamalar yapmışlar.
Bilgi, mal ve hizmet dolaşımının aksamalarla da olsa küreselleştiği günümüz dünyasında, toplumların, bölgelerin, ulusların zenginliğinin kaynağını petrol ve enerji kaynakları, kıymetli madenler, coğrafya ve nüfus temelinde açıklayamayız. Ancak bunlarla birlikte dikkate almamız geren çok önemli bir etken daha var; bir ülkenin üretken insanları, özellikle iş adamları ve iş kadınlarını kapsayan bir ifade ile iş insanları.
Girişimcilik ve var olan üretim ve yatırımların, son zamanda dillere pelesenk olan deyimle sürdürülebilir olması, var olanlara yenilerinin eklenmesi, ulusal, bölgesel, küresel koşullarda talep görmesi, iş insanları ve bu iş insanları ile her kademede birlikte çalışan üretken bireylere, teknisyenlere, işçilere bağlı. İş ve günlük hayatın kuralları, teamüler ve hukukun hızlı işlemesi de çok önemli.
İş insanlarının ve oluşturdukları işin istihdamın, üretimin, saygınlığın, zenginliğin kaynağı olduğunun sektörel örneğini, Türkiye’de treyler ve üstyapı sektörü ile onların oluşturduğu ekosistem ortaya koyuyor.
Sektörün üretim, kalite standartları, iç pazarın ihtiyaçlarını karşılama, küresel ölçüde ticari ilişkiler, ihracat pazarları bulma ve talep görme başarısı, iç pazarı koruyan gümrük duvarları, kolay erişilen finansal kaynaklar, tercih edilmiş, gözetilmiş üretici olmasızın gösteriliyor.
Treyler ve üstyapıcıların bir başka özelliği de kişi, firma ve sektör bazında, dünya ölçeğindeki gelişme ve değişmeleri takip etme, bunları değerlendirme bu eğilimlerin etkilerini analiz ederek uyum sağlama yetenekleri.
2022 yılının başında dördüncüsü düzenlenen sektör zirvesinde ele alınan konular, ortaya çıkan yaklaşımlar ve geçtiğimiz yıl yapılan üretim, üretimin çeşitliliği, ihracat rakamları, sağlanan istihdam ve değer, sektörü oluşturan iş insanı, yönetici, mühendis ve işçilerin yani toplam iş ve üretim gücünün bir ülkenin en önemli zenginliği olduğunu gösteriyor. Bu zenginliğin kıymetini bilmek, korumak ve geliştirmek sürdürülebilirliğin temelini oluşturuyor.
M. VAHİT MAHMATLI
vahit@mayadergi.com
