Türkiye, kara ve deniz olmak üzere toplam 16 ülke ile sınır komşusu. Uluslararası taşımacılık için karadan komşu olduğumuz ülkelerle çeşitli kapı ve geçiş sorunları yaşanıyor ve bu sorunlar sürekli olarak gündeme geliyor. Bu ülkeleri ve onların komşularını geçerek ulaştığımız ülkelerle de benzer sorunlar yaşanıyor. Avrupa Birliği ülkelerinde, dolayısıyla Gümrük Birliği kapsamında olan ülkelerde malların ve hizmetlerin serbest dolaşımı esastır. Birliği oluşturan ülkeler ekonomilerinin güçleneceği, siyasal birlik oluşacağı temelinde hareket etmekteler.
Türk karayolu taşımacılarının karşılaştıkları zorluklar içinde etkili olan konu başlıklarından biri de vizeler. Tamamen idari, diplomatik, ekonomik etkilerle uygulamaya konan vize uygulaması, vize talep eden ülkeler ve bu ülkelerin elçilik ve konsolosluklarının vize servisleriyle bağlantılı çalışan vize lobileri için önemli bir gelir kaynağı durumda. Bu gelir kaynağı, sürücü vizesi uygulaması ile uluslararası taşımacıların hizmet vermesini zorlaştıran, rekabet gücünü azaltan, giderlerini artıran ve ana hizmetlerine odaklanmalarını önleyen bir uygulamaya dönüşmüş durumda.
Sürücülere alının vizelerin kullanımı, vize iptalleri, vize maliyetleri, iş akdinin taraflarca sonlanmasından sonraki durum, sürücüler ile istihdam edildikleri kurum arasında da belirsizlikler oluşturuyor.
UND, üyelerinin sürücülerine yönelik, özellikle Schengen anlaşması kapsamındaki ülkelerde karşılaşılan zorluklar ve sorunlarla ilgili olarak yaptığı çalışmalara bir yenisini ekledi; üyelerinin yaşadığı zorlukların tespiti için bir form hazırladı ve bu formu üyelerine sirküle ederek yılın ilk 6 ayında yaşananlar ortaya çıkarılacak.
Bu ve benzer çalışmalarla; sürücü vizelerinin oluşturduğu kayıpları, yaşattığı zorlukları, sürücü, firma ve sektör bazında oluşan maliyeti, bu işleri takip edenlerin ve vize veren makamların aldığı paranın toplamını bulmak ve bu para karşılığında ne yaptıklarını sormak gerekiyor.
UND’nin yaptığı bu çalışma sonunda derli toplu bir doküman ortaya çıkarılmalı, bu doküman bir rapor halinde dış ticaret şirketlerine, Dış İşleri Bakanlığı ve Ulaştırma Bakanlığına ve de ilgili tüm ulusal ve uluslararası kurumlara iletilmeli.
Benzer bir çalışma meslekleri veya işleri nedeniyle vize almak zorunda kalan tüm kuruluşlar ve sektörler tarafından ve turizm ve diğer nedenlerle yapılan vize müracaatları için de genişletilebilir. Yaşanan sosyal ve psikolojik maliyetler yanında vize uygulamalarının oluşturduğu maddi kayıp ortaya çıkarılabilir. Mütekabiliyet temelinde de uygun yollarla vize uygulamalarının kaldırılması ve işlemlerin kolaylaştırılması için çalışılabilir, sürücü vizelerinin tarife dışı ticari engel olarak kullanılması önlenebilir.
UND’nin çalışması vize sorunun çözülmesi, hafiflemesi ve ekonomik kayıpların azalması için önemli bir aşamadır. Bu tür çalışmalar Türkiye diplomasisinin elini güçlendirecek, vize lobisinin gücünü azaltacaktır.
M. Vahit Mahmatlı
vahit@mayadergi.com
