Hayatın devamı için temel ihtiyaçlar doyma, barınma, üreme olarak özetlenir. Bu ihtiyaçların karşılanması günümüzde taşıtlar ve yollar olmadan mümkün değil. Tüm Türkiye ile birlikte yakın ülkeleri, hatta dolaylı olarak dünyayı etkileyen 6 Şubat felaketi, bunu gösterdi, yapılar ile birlikte hayatımızı enkaz altında bıraktı. Deprem sonrası hayatta kalanlar için ve hayatın devamı için ilk sığınak taşıtlar oldu. Cankurtaranlardan vinçlere, kamyonlardan iş makinalarına, otobüslere ve demir yolu taşıtlarına kadar geniş bir planlama yapmanın ilk müdehale organizasyonu için önemi ortaya çıktı.
Kamu ve özel sektör araç parkı için filo yönetimleri olağan üstü hal planları yapmalı. Özellikle belediye ve sitelerin, organize sanayi bölgelerinin itfaiye teşkilatları ve birimleri binaları felaketlerden etkilenmeyecek yerlerde, basit ama etkili yapılarda olmalı. Personelin tamamı meslek içi eğitim kapsamında olağan üstü hallerde işlerini nasıl yapacakları konusunda eğitilmeli, arada bir tatbikatlar yapılmalı.
İş makinaları ile sınırlı sayıdaki vinçlerin bugünkü teknoloji ile konumları sürekli bilinir, operatörlerine erişilebilir olmalı, bu bilgiler afet birimlerin bilgi sisteminde yer almalı.
Afetlerin yıktığı yerleşim yerleri ile birlikte kentlerin dönüştürülmesi ve yeni yerleşim birimlerinin oluşturulması sırasında, kent içi dağıtım ve hizmet araçlarının tasarlanmasında ortaya çıkan değişim, lojistik merkezleri ve garajların müdahale alanları ile irtibatı gibi konular birlikte ele alınacak gibi görünüyor.
E-mobilitede, özellikle Fuel-cell / yakıt hücresi teknolojisinde, taşıtlara tahrik sisteminde kullanılmak üzere elektrik sağlanıyor. Aynı sistem her taşıtın, makina ve ekipmanlara, geçici sığınaklara elektrik sağlayacak jeneratör olarak da kullanılmasına olanak sağlıyor. Yaşanan felakettin ilk sonucu elektrik üretim merkezleri ve dağıtım şebekelerinin de felaketten etkilenmesi veya tedbir amaçlı olarak elektriklerin kesilmesi olarak karşımıza çıktı. Toyota, Tokyo Olimpiyatları’nda tanıtımını yaptığı Fuel-cell’li otobüslerin tanıtımında bu özelliği vurguladı.
Olağan üstü durumlarda trafikte bireysel davranışlar eğitimi de gerekiyor. Uzun tatil veya bayram gidiş – dönüşlerinde, İstanbul ve büyük kentlerin giriş – çıkış yollarında, köprülerde, iskelelerde yaşanan zorluklar ve kargaşa, bir olağan üstlük durumuna yolların, lojistiğin, operatör ve sürücülerin hazırlanması, bir plan dahilinde hareket edilmesinin sağlanması gerektiğini hatırlatıyor.
M. Vahit Mahmatlı
