Uluslararası taşımacılık ve lojistik sektörü, dünyanın kapandığı Covid döneminde sağlıkçılarla birlikte en çok çalışan ve ek riskler alan sektör oldu. 2022’nin ikinci yarısında sektör yüz yüze görüşmeleri, fuar ve etkinlik buluşmalarını arttırdılar.
Logitrans 2022 Fuarı’nın ardından taşımacılarımızın TIR’ları ile Kapıkule ve sonrasında kat ettikleri yolları görmek üzere Yenikapı-Budapeşte arasında, çekici sürücüleri için sıradan, bizim için serüven sayılacak bir yolculuk yaptık.
27 Kasım günü Kapıkule’de 1 km’lik çıkış kuyruğunu, parkta bekleyen 2733 aracı geride bıraktık. O gün yola çıkan 1333 Türk aracı ile birlikte yol aldık. Geçtiğimiz her kilometre, bize her gün binlerce TIR ve sürücüsünün yükü ile birlikte Kapıkule, Gürbulak, Sarp, Habur, bir zamanlar Cilvegözü kapısından veya RoRo ile yola çıkmasının gerektirdiği çok büyük organizasyonu, kara taşımacılığının gerektirdiği dikkati, şoförlerin kahramanlıklarını düşündürdü, onların yollarda yaşadıklarını gördük.
Yol boyu yalnız olan bir TIR sürücüsü ise kendi ağırlığının 500 katı, boyunun 10, hacminin 300 katı bir kütleyle ve 5 km/ saatlik yürüyüş hızının 20 katı süratle yol alıyor, takometre hesabı ile günde yaklaşık 600 km yol alıyor . Sürüş sırasında aldığı her karar kendisi, başkaları, yükü ve yol için hayati önemde. Yol yanlışı af etmiyor.
Türk taşımacıların, sürücülerin, araçların başarısına saygı duyduk. Bununla birlikte bu başarının, moda tabir ile sürdürülebilir olması, tüm paydaşlara yararlı olması için alınacak daha çok yol olduğuna tanıklık ettik.
Konvoyda yalnızsın !
Yolların TIR sürer süvarileri; memleketten, evlerinden uzakta, kimi zaman bir günde birkaç ülke geçerek, birkaç dilde meram anlamaya çalışarak yol alıyor. Otoban yayası mültecileri ile birlikte yol alırken hesapta olmayan kilometrelerce uzayan geçiş kuyruklarda metanetle bekliyorlar.
Küresel Dünya, Yuvarlak Kare; Otoban yayası, sığınmacılar
Dünya daha önce görmediği bir teknolojik gelişme içinde. Bu gelişim taşıma araçlarına, denetim ve gözetim imkanlarına yansımış durumda. Bir de azgın denizleri sallarla, kilometrelerce otobanı yürüyerek aşmaya çalışan otoban yayaları var. Bu çelişkiler dünyasında sürücüler, memleketlerini terk etmiş, nonpapiye (Evraksız, kayıtsız), terk edilmiş, yılkı insanlarını incitmeden, ürkütmeden ama yakın olmaya korkarak mecburi komşuluk yapıyorlar.
Bir mülteci kimi zaman yavaşlayan ya da bekleyen bir treylerin üstüne canını tehlikeye atarak iniş yapabiliyor. Tırların taşıdığı ürünler birbirinden uzak ülkelerde günlük hayatın konforlu devamını sağlarken bir yada birçok sığınmacının ölümü televizyonlarda rutin haber oluyor. Ülkelerin sığınmacıları koz olarak kullanması, mevsimlik tarım işçisi ihtiyacı, unutuluyor. Tanrının dünyasında para çok hızlı, mallar serbestçe dolaşırken Tanrının insanları serbestçe dolaşamıyor. Tırlar kaçakların yolculuk aracı olarak tanıyor. Tır sürücüleri ve işletmeciler kaçak yolcuların park yerlerinde, duraklamalarda araçlarında araç altına, branda kesilerek yük bölümüne girmesinden korkuyor, bir sığınmacının kendine verebileceği zarardan korkuyor, yolda bir can pazarı yaşanıyor. Sürücüler gözaltı, tutukluluk yaşarken araç sahipleri cezalar ödemek zorunda kılıyorlar.
Yol dostarı ve yolbank emrinizde…
Atından inmiş, sürücülüğü bırakmış veya bir şekilde yol boyuna yerleşmiş gurbetçiler, sürücüler için güvenilir uğrak yerleri yol dostlukları kurma, tanıdık lezzetler, evden uzakta duş, araç içinde belki bir yabancı yatakta uyku imkânı sunuyor.
TIR barajı Parklar
Takograf kayıtları, geçiş randevuları beklemek her biri 46,5 m2 alanı olan araçlar için binlerce metrekarelik park alanları gerektiriyor.
Gümrük kapılarında geçiş sırasında adım adım ilerlemeler, yakıt tüketimini düşürmek için uğraşan araç üreticilerinin çabalarını boşa çıkartıyor. Gümrükler kuyruklarında durkalk nedeniyle harcanan yakıt ile karbon ayak izi değil, karbon lekeleri, adaları oluşturuyorlar, para yakıyorlar. Sürüş ve seyir temelli yeni bir gümrük geçiş sistemi ve yazılımları gelişmesi gerekiyor gibi görünüyor. Yol yapmadan bekleyen araçlar ve yükleri milyarlık yatırımın stok maliyeti oluşturmasına, çekicilerin model ve teknoloji ömürleri içinde alacağı yolun azalmasına, durdukları yerde eskimelerine, muazzam kaynak israfına neden oluyorlar.
Yol boyu yalnız olan bir TIR sürücüsü ise kendi ağırlığının 500 katı, boyunun 10, hacminin 300 katı bir kütleyle ve 5 km/ saatlik yürüyüş hızının 20 katı süratle yol alıyor, günde takometre hesabı ile 600 km. Sürüş sırasında aldığı her karar kendisi, başkaları, yükü ve yol için hayati riskler taşıyor. Takograf kayıtları, geçiş randevuları beklemek her biri 46,5 m2 alanı olan araçlar için 75-100 bin (1500 araç için) metrekarelik park alanlanı, 3000 km gidiş dönüş için 1.350.000 lt yakıt gerektiriyor.
Türk taşımacılık sektörünün, sürücülerin, araçların başarısına saygı duyduk. Bununla birlikte bu başarının, moda tabir ile sürdürülebilir olması, tüm paydaşlara yararlı olması için alınacak daha çok yol olduğuna tanıklık ettik.
Dünden bugüne TIR sistemi
Avrupa ülkelerinin kendi aralarında, karadan ulaşacakları Ortadoğu ülkeleri arasında ticareti ve ulaşımı kolaylaştırmak için 15 Ocak 1959 yılında TIR (Transit International Routier) Karayolu Araçlarının geçişi anlaşmasını imzaladılar. TIR anlaşması ve karne sistemi ile gümrük düzenleme ve geçişleri beklenen ve istenen faydayı sağladı. TIR anlaşması kapsamındaki kamyonlar, çekiciler Avrupa ülkelerinin gelişmiş demiryolu, nehir taşımacılığı ağına rağmen hızla gelişti. 1966 yılında Türkiye’nin de katıldığı TIR sözleşme başlangıçtan günümüze 20 kez güncelledi. Günümüzde TIR anlaşması başlangıçta kullanılan TIR karnesi yerini alan elektronik ortamda oluşturulan Transit ( T1 / T2) belgeleri üstünden işliyor.
Türkler karayolunu sever
Karayolu taşımacılığının gelişmesi ve ortaya çıkan yeni ihtiyaçlar için yeni kurumlar ve anlaşmalar yapıldı. Türkiye yetmişli yılların ortasında Avrupa ile petrol zengini Ortadoğu ülkeleri arasında transit ülke oldu. Türkiye tanımlanan TIR güzergahı üstünde yol alan çekici römork, kamyon römork, çekici römork katarları brandasının üstünde dev yazılar olan kamyonlarla yeni bir karayolu trafiği ile tanıştı.
Kervanlara, mekkareciliğe dayanan gelenekleri, insan yapısı, coğrafyası, üretim yapısı, karayolu ulaşımına ve bu yolla iç pazar entegrasyonuna, şehirleşmeye, otomotiv endüstrisini geliştirmeye ağırlık veren ulaşım politikaları ile Türkiye karayolu ile yapılan uluslararası taşımacılıkta hızlı bir ilerleme kaydetti. Büyüyen, gelişen karayolu taşıma şirketlerine son yıllarda uluslararası taşıma operasyonları yapan tüm taşıma türlerinin imkanlarını birleştiren nakliye yüklenicisi firmalar eklendi. Gümrük, depolama, dağıtım hizmetlerinde uzmanlaşan firmalar ortaya çıktı. Beynelmilel nakliyatçılık, “international transport” ya da “ spedition”, uluslar arası taşımacılık son olarak da “lojistik” oldu. Bu isim değişikliklerine rağmen taşımacılık özü ve mekkare devrinde ne ise o olarak kaldı. Malların bir yerden bir yere ulaşması, eski devirlerde çekilen yoksunluk ve yokluğu ortadan kaldırıyor.
Türkiye günümüzde nüfusu, ithalatı ve ihracatı, üçüncü ülkelere yaptığı taşımalar, binlerce taşıma şirketi ve dev filoya sahip. Türk taşımacılar İspanya, İngiltere, İskandinav ülkelerinden Basra Körfezi ülkelerine, Çin seddine kadar geniş bir coğrafyada taşıma hizmeti veriyorlar. Türk karayolu filosu Avrupa ticaretinin önemli unsurlarından.
Belgesiz ve Güvencesiz yollara çıkılmıyor
TIR geçmişte karnesi kapsamında yapılacak bir taşımada, araç sigortası için için yeşil, taşınan malların sigortası ve geçiş yapılan devletlerin vergi ve mali kayıpları ortaya çıkabilecek zararların karşılanması için çeşitli güvence sistemleri ve düzenleniyor. Ülkeler mali kayıplarının önlenmesi için kefil kuruluşun garantisini istiyorlar. Garantisinin geçerli olabilmesi için; geçmişte Transit belgeleri düzenleniyor.
Güncel durum
Türkiye – Avrupa hattında taşımacıların en fazla kullandıkları Yugoslavya’nın dağılarak altı yeni ülkenin ortaya çıkışı, Doğu Avrupa ülkelerinde müttefik ve sistem değişikliği, bu ülkelerin AB üyelikleri ve konumları, altyapıları, Türk araçlarına yaklaşımları, araçların sefer sürelerini, sürücülerin, araçların ve yüklerin güvenliklerini etkiliyor.
Taşımacıların öneminin, sorumluluklarının iş yüklerinin artması ek hizmetlere desteklere düzenleme ve önceliklere olan ihtiyaçlarını arttırıyor. Buna karşılık taşımacılık özellikle kara taşımacılığı tarife dışı engellerin aracı, transit geçişlerin gelir kapısı olduğu, diplomatik mesajların verildiği bir alan oluşturuyor. Taşınan malların, taşıma araçlarının tescili, geçiş kontrolleri, kayıtlar, sigortalar, yol giderleri beklenmeyen durumların oluşturduğu giderler araç, filo, yıl ve ülke bazında çok büyük kalemler ve fon oluşumuna temel hazırlıyorlar.
Uluslararası taşımalarda başlangıçta anlaşmanın tarafı olan devlet kurumlarının düzenleyip başlattığı destek hizmetlerinde, günümüzde artan trafik, mal çeşitliliği vb. yeni durumlara uygun olarak yeni çözüm arayışları ortaya çıktı. Filolar büyüdü, verimlilik rekabetçilik önem kazandı. İnternet ve bağlantılı taşımacılıkta ve uluslararası iş yapmada yeni imkanlar sağladı. Bu koşullar altında ortaya çıkan yeni çözümler kamu iş birliği ile oluşturulan kurumlar ve özel şirketler tarafından sürdürülüyor.
OREGON; yeni vizyon yeni network
Uluslararası taşımacılık ve lojistik hizmet sağlayıcılığı deneyimine sahip Oregon, Türkiye’nin uluslararası ticarette öne çıkan farklı illerinde yerleşik uluslararası taşımacılara Türkiye ile birlikte yurt dışında da hizmet veriyor.
Oregon Teknoloji ürünleri arasında Türkiye ve Avrupa’da satışa sunulan ve yaygın şekilde kullanılan takip yazılımları; filonun izlenmesi, denetlenmesi, uzaktan yönlendirilmesi imkanları sağlıyor. Organizasyonel büyüme ve gelişmesini sürdüren Oregon, lojistik sektörünün ihtiyaç duyduğu teknoloji tabanlı araç takip sistemi; yakıt kartı, feribot bileti, asist hizmeti, yük paylaşımı gibi hizmetler de üretiyor. Bu hizmetlerin gelişmesi, büyümesi ve taşımacılığa yapacağı etkiler dikkatle gözleniyor.
Müşterilerinin şirkete ortaklığı konseptinin başlatıcısı da olan Oregon, karayolu taşımacılarının dernek temelli iktisadi işletmeler ve derneklerin ortak olduğu ticari organizasyonlar oluşturma geleneğini, doğrudan şirket temeli yeni bir platforma taşıması ile dikkat çekiyor.
Teminat hizmetleri
Türkiye’de kurulup gelişmesini sürdüren bir şirket olarak farklı ülkelerde farklı noktalarda yerleşik hizmet ağı da oluşturan Oregon, 2012 yılında uluslararası taşımacılığın elektronik sistemlerle desteklenmesini sağlayan NCTS (New Computerized Transit System / Bilgisayarlı Yeni Taşımacılık Sistemi) kapsamında; Menşei Avrupa Birliği ülkeleri olmayan malların ortak transit rejimi içerisinde taşınmasında kullanılan T1 belgesi ve AB ülkeleri içinde yapılan taşmaların vergi, gümrük vs gibi kamusal kayıplarına için oluşturulan T2 belgesi teminat hizmetleri veriyor. Oregon’un alanında en fazla belge düzenleyen kurum olduğu ifade ediliyor.
______________________________________________________________________________
