İstanbul hava tahmin raporlarına göre önümüzdeki saatlerde yağacak karı bekliyor. Karın kar yağış hızı ve kalınlığına ağlı olarak şehir içi ve şehirler arası trafikte aksamalara, uzun süreli ve uzun km’li trafik tıkanıklarına ve yol kapanmalarına neden oluyor. Kapanan trafik, oluşan her dönem trafiğin akışından sorumlu kurum ve bu kurumları yönetenlerin kazalar, aksaklıklar haber ve şikayet, suçlama, görev yetersizliği ile suçlamalarına neden oluyor.
Büyüyen şehirlerde insanlar hayatın devamını ulaşmak istedikleri yerlere ulaşım kesintisiz sürmesine, gıda ilaç tedarikinin zincirin hiçbir yerden kopmamasını, döngünün aksamasını, rutinlerinin hiç değişmemesini istiyorlar. Bu noktada trafiğin en önemli unsuru olan araçların ve araçların yola tutunmasını ve ilerlemesini sağlayan lastiklerin kış ve kar koşullarına uyumu gerekiyor. Bu uyum için kış lastikleri kullanmak en önemli çözüm.
Trafik güvenliği konusunda yaptığı çalışmalar hazırladığı rapor ve basın duyuruları ve kış lastiği konusunda kış lastiği tebliği çıkmadan çok uzun bir süre önce konuyu gündeme taşıyan isimlerden olan Makine Mühendisi Alpay Lök’ün 2022 Ocağında yağan kar sırasında hazırladığı uyarı bilgilendirme yazısını ve yol güvenliği ile ilgili, çalışan Türkiye Trafik Kazalarını Önleme Derneği (TTKÖD), Karayolu Trafik ve Yol Güvenliği Derneği (KTYG), Otomotiv Lastik Satıcıları ve Servisçileri Derneği (LASED), Fahri Trafik Müfettişleri Derneği (FTMD) ve Trafikte Ortak Akıl Derneği (TRAP) olarak kamuoyuna yaptıkları açıklamayı kar beklerken yayınlıyoruz.
Sürücülere kış lastiği takılı olmayan araçlarla yola çıkmamalarını hatırlatıyoruz.
2021 Eylül ayı TUİK verilerine göre Türkiye’de tescilli toplam 25 milyon 22 bin 960 adet karayolu taşıtı var, bunların %54,3’ü otomobil, %22.6’sı da ticari araç.
9 Şubat 2017’de 687 numaralı KHK ile 2918 sayılı Trafik Kanununa 65/A maddesi eklenerek yolcu ve eşya taşıyan (ticari) taşıtlara Kış Lastiği zorunluluğu getirildi, bu sırada binek otomobiller kapsam dışında bırakıldı. Toplam araçların içinde %22.6 paya sahip ticari araçlara zorunluluk getirilirken %54.3’lik paya sahip otomobillerin Kış Lastiği zorunluluğu dışında tutulması kışın trafik güvenliği açısından özel otomobilleri zincirin en zayıf halkası durumuna getirdi.
BM ve AB mevzuatlarında Kış Lastiği belgelendirme şartları belirlenmiş ve bu lastiklere Üç Tepeli Dağ içinde Kar Tanesi (3PMSF) logosu tanımlanmıştır. Bu lastikler 3PMSF logosunun yanısıra “M+S” harflerini de taşırlar.
A) Yanlışlar ve sorunlar:
- Kanunda (65/A) Kış Lastiği istenmesine karşın 1.4.2017 tarihli Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı (UAB) tebliğine göre “M+S” lastiği de Kış Lastiği sayılmıştır. Herhangi bir test kriteri olmayan “M+S” lastiği kış lastiği değildir.
- Yük taşımasına karşın TIR römorkları tebliğde Kış Lastiği kapsamına alınmadı.
- Çekicilerin çeker dingilleri fabrika çıkışı “M+S” lastik takılı olduğu için TIR’ların yaz-kış aynı lastiklerle dolaşmasının önü açıldı. Şehirlerarası yollarda TIR’ların yolda kalmasının nedeni budur.
- ESP’li çekici kritik durumlarda römork frenine bağımsız kumanda eder ve fren yaptırır. Yaz lastiği takılı römork kaygan zeminde ESP’li çekicinin bu müdahalesine yanıt vermez.
B) Yapılması gerekenler:
1) Zorunlu olmamasına karşın kışın özel otomobiller de 4 adet Kış Lastiği takmalı, karlı havalarda Kar Zinciri bulundurmalı ve görevlilerin talebi üzerine takmalı,
2) minibüs, hafif ticari araçlar ve okul servisleri tüm tekerlerine Kış Lastiği takmalı,
C) UAB tebliği ve Kış Lastiği kanunu 65/A ile ilgili değişiklik ihtiyaçları:
1) Kışın takılması gereken lastik 65/A’da “Kış Lastiği” olarak yazılmışken tebliğde “M+S lastiği” de Kış Lastiği sayılmakta. Sadece (3PMSF) logolu Kış Lastiği zorunlu tutulmalı,
2) Tebliğe göre şehirlerarası otobüslerin sadece çeker dingiline M+S lastiği takılması yeterli. İç Anadolu ve Doğu Anadolu’ya gidecek otobüslerde tüm tekerlerde Kış Lastiği (3PMSF) istenmeli,
3) Yük taşımasına karşın tebliğe göre TIR römorku için Kış Lastiği zorunlu değil. Kanuna aykırı olan tebliğ düzeltilmeli ve römorklar da Kış Lastiği takmalı,
4) Tebliğ,65/A’ya aykırı olarak otomobillere dolaylı şekilde Kış Lastiği zorunluluğu getiriyor.
5) 2918 sayılı Trafik Kanunu Madde 65/A Kış Lastiği zorunluluğu otomobilleri de içerecek şekilde genişletilmeli.
Derneklerden Ortak Açıklama
Kış Lastiği Kanunu ve Tebliği Yetersiz
Ülkemiz genelinde kış mevsimlerinde yaşanan kar yağışı ve buzlanma nedeniyle ulaşım aksamaları ve kazalar başta olmak üzere olumsuzluklar yaşanmaktadır. 24 Ocak 2022 ile başlayan hafta, ülkemizin batısından doğusuna soğuk hava dalgası yaşanmasına, şehir içi ve şehirlerarası karayolları trafik akımında pek çok olumsuzluklarla karşılaşılmasına neden olmuştur. Yurt genelinde gözlenen bu tablo “Kış Lastiği” uygulanması konusundaki kanun maddesi ve yayınlanan tebliğdeki yetersizliklere bir kez daha el atılması gerekliliğini gündeme getirmiştir.
Bizler yol güvenliği ile ilgili, karayollarımızda ölüm ve yaralanmalar olmasın diye çalışan Türkiye Trafik Kazalarını Önleme Derneği (TTKÖD), Karayolu Trafik ve Yol Güvenliği Derneği (KTYG), Otomotiv Lastik Satıcıları ve Servisçileri Derneği (LASED), Fahri Trafik Müfettişleri Derneği (FTMD) ve Trafikte Ortak Akıl Derneği (TRAP) olarak kamuoyuna aşağıdaki açıklamayı yapmayı bir görev biliyoruz:
9 Şubat 2017’de 687 numaralı KHK ile 2918 sayılı Karayolu Trafik Kanununa eklenen 65/A maddesi ile yolcu ve eşya taşıyan ticari taşıtlara kışın Kış Lastiği kullanma zorunluluğu getirildi.
1.4.2017’de Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı (UAB) “Kış Lastiği Kullanma Zorunluluğu ile İlgili Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ” yayınladı.
Mevzuatımızda Kış Lastiği belgelendirme şartları belirlenmiş ve bu lastiklere logosu “Üç Tepeli Dağ içinde Kar Tanesi” (İngilizcesi 3PMSF) tanımlanmıştır. Bu lastikler Kış Lastiği logosu yanında “M+S” harflerini de taşırlar: 3PMSF M+S.
Uluslararası 3PMSF Kış Lastiği Standartlarına uymayan, belgelendirme gerektirmeyen “çamur ve kar” anlamına gelen “M+S” harflerini taşıyan lastikler arazi araçlarını amaçlayarak üretildiği için kış aylarında asfalt yüzeylerde sık rastlanan kaygan zemin ve buzlanmalarda tehlikeli sürüşe neden olabiliyor. Geçmişte SUV üreticilerinin ve Orta Avrupa ülkelerinde “kış şartlarına uygun lastik” adıyla üretilen bu lastikler yerini “3PMSF Kış” veya “3PMSF Dört Mevsim” lastik standardına üretilen lastiklere bırakmıştır. Almanya ve Avusturya 2018 yılı itibariyle 3PMSF Kış Lastiğini karayolunu kullanan tüm taşıtlara şart koşmuştur.
A) Yanlışlar ve sorunlar:
- Kanun (65/A maddesi) Kış Lastiği istemesine karşın tebliğ “M+S” lastiğini yeterli sayıyor.
- Tebliğ, yük taşımasına rağmen TIR römorklarını Kış Lastiği kapsamına almıyor.
- Çekicilerin çeker dingilleri fabrika çıkışı Kış Lastiği olmayan “M+S” lastik takılı olduğu için TIR’ların yaz-kış aynı lastiklerle dolaşmasının önü açılıyor.
B) Tebliğ ve Kanun ile ilgili değişiklik ihtiyaçları:
- Kışın takılması gereken lastik kanunda “Kış Lastiği” olarak yazılmışken tebliğde “M+S lastiği” de Kış Lastiği sayılmakta. Bu eksikliği gidermek için sadece (3PMSF) logolu Kış Lastiği kullanımı zorunlu tutulmalı,
- Tebliğe göre şehirlerarası otobüslerin sadece çeker dingiline M+S lastiği takılması yeterli. Fakat diğer dingillerde bulunan lastikler de azami derecede önemli olduğundan, tüm tekerlerde Kış Lastiği (3PMSF) istenmeli,
- Tebliğe göre TIR römorkları için Kış Lastiği zorunlu değil. Kanuna aykırı olan tebliğ düzeltilmeli ve römorklar için de Kış Lastiği zorunlu olmalı,
- Tebliğ, kanunun düzenlemesinin ötesine geçerek otomobillere de dolaylı şekilde Kış Lastiği zorunluluğu getiriyor. Yasal mevzuat yeniden düzenlenerek bu çelişki ortadan kaldırılmalı ve tüm karayolu taşıtları için Kış Lastiği düzenlemesi getirilmeli. Karayollarımızdaki toplam araç parkının içinde %22.6 paya sahip ticari araçlara zorunluluk getirilirken %54.3’lik paya sahip otomobillerin Kış Lastiği zorunluluğu dışında tutulması, trafikte yol güvenliği açısından özel otomobilleri, kış aylarında (7 derece altındaki havalarda) kaygan zeminlerde asfalt yüzeye tutunmasını azalttığı için kaza yapma risklerini arttırarak trafikte en zayıf halka durumuna getirmektedir.
Üç tarafı denizle çevrili ve ortalama 1100m rakıma sahip ülkemizin İç ve Doğu Anadolu bölgelerinde Kuzey Avrupa iklimine yakın bir kış iklimi olmaktadır. Yolcu ve yük taşımacılığının büyük oranda karayolu üzerinden yapıldığı ülkemizde, trafik kazalarını ve can kayıplarını azaltmak için kışın doğru lastik kullanımı çok büyük önem taşımaktadır.
Yukarda bahsedilen Kış Lastiği kullanımıyla ilgili düzenlemelerin yapılarak kışın trafikte yol güvenliği yükseltilmelidir.
Uzakdoğu’dan sadece M+S logosu vurulmuş kalitesiz ve tehlike yaratan lastik ithalatı önlenmelidir.
