Türk iş dünyasının Ar-Ge performansını analiz eden “Türkiye Ar-Ge 250 Araştırması”, Türkiye’nin 2023 yılı Ar-Ge performansını kamuoyu ile paylaştı. Bu yıl 11’incisi hazırlanan rapor, Ar-Ge yatırımları ve çalışmalarında yine savunma sanayinin yükselişine şahit olurken özel sektördeki firmaların Ar-Ge yatırımlarının reel anlamda küçüldüğünü gözler önüne serdi.
Ar-Ge’de en çok harcama yapan 500 firmanın 2023 yılında Ar-Ge yatırımlarına toplamda 108 milyar 66 milyon TL bütçe ayırdığını gösteren araştırmada, liderlik koltuğuna yine savunma sanayinin mihenk taşlarından biri olan TUSAŞ Türk Havacılık oturdu. TUSAŞ Türk Havacılık, bu sene Ar-Ge alanında yaptığı 28,2 milyar TL ile geçtiğimiz senenin iki katından daha fazla Ar-Ge harcaması gerçekleştirmiş oldu.
Bu yıl 11’incisi hazırlanan raporla, Ar-Ge yatırımları ve çalışmalarında yine savunma sanayinin yükseliş gösterdiği tespit edildi. 500 firmanın 2023 yılında Ar-Ge yatırımlarına toplamda 108 milyar 66 milyon TL bütçe ayırdığını gösteren araştırmanın liderlik koltuğunda 28,2 milyar TL’lik Ar-Ge harcaması ile TUSAŞ Türk Havacılık yer aldı. TUSAŞ Türk Havacılık’ı; Aselsan, Ford, Roketsan ve Arçelik takip etti.
ARAŞTIRMADA SIRALAMAYA GİREN FİRMALAR
Araştırmaya katılan şirketler, Ar-Ge harcamaları, Ar-Ge personel sayısı, Ar-Ge merkezleri, patent, faydalı model, tasarım ve marka tescil gibi konularda bilgi verirken bu bilgiler, Türkiye’nin Ar-Ge alanındaki gelişimini ve rekabet gücünü değerlendirmek için önemli bir gösterge niteliği taşıyor. Araştırma, Türkiye’deki Ar-Ge çalışmalarının görünürlüğünü artırmaya da katkı sağlıyor. Araştırmaya katılan şirketler, Ar-Ge performanslarını tüm Türkiye’ye ve dünyaya duyurma fırsatı buluyor. Bu da Ar-Ge alanındaki farkındalığın artmasına ve Ar-Ge’ye yönelik yatırımların teşvik edilmesine yardımcı oluyor.
ARAŞTIRMADA 11’İNCİ YILA GELİNDİ
Türkiye Ar-Ge 250 araştırması, firmalarımızın performansını dünyaya da anlatacak etkin bir referans kaynağı olması için Türkçe ve İngilizce rapor yayını olarak hazırlanarak dünyanın fikir liderleri ve uluslararası basın ile paylaşılıyor. Bugüne kadar binlerce firmanın dahil olduğu araştırma, 11’inci yılına girerken “Türkiye’de Ar-Ge hafızasını yaratmak” vizyonunun gerçekleştirilmesinde önemli adımlardan biri olarak görülüyor.
Türkiye’nin Ar-Ge performansının, son yıllarda önemli bir iyileşme gösterdiği görülüyor. Türkiye’nin Ar-Ge performansının iyileşmesinde, hükümet politikalarının ve özel sektörün Ar-Ge’ye yönelik yatırımlarının önemli katkısı oldu. Hükümet, Ar-Ge’ye yönelik teşvikleri artırarak ve Ar-Ge çalışmalarını desteklemek için yeni mekanizmalar geliştirerek Ar-Ge’ye yönelik yatırımları teşvik ediyor. Özel sektör de Ar-Ge’nin rekabet gücünü artırmada ve yenilikçilik yaratmada önemli bir rol oynadığının farkında olarak Ar-Ge yatırımlarına ağırlık veriyor.
TÜRKİYE’DEKİ AR-GE ÇALIŞMALARI MERCEK ALTINDA
Türkiye Ar-Ge 250 Araştırması, her yıl olduğu gibi bu döneminde de bir önceki yılın Türkiye ihracat sıralamasındaki ilk 500 firma, Kamuoyunu Aydınlatma Platformu’nda Ar-Ge datalarını açıklayan firmalar ve T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı onaylı Ar-Ge merkezi olan firmalara iletilen anketlere verilen yanıtlar ile hazırlandı. Türkiye ekonomisinin lokomotifi olan Ar-Ge yapan firmalar hakkında yapılan, doğru kaynaklara ve verilere dayalı tek araştırma olan Turkishtime Türkiye Ar-Ge 250 Araştırması, firmalarımızın Ar-Ge performansını tüm Türkiye’ye ve dünyaya anlatacak etkin bir referans kaynağı oluşturdu. Firmaların 2023 yılında Ar-Ge harcamaları, 2024 yılı için planlanan Ar-Ge harcamaları, Ar-Ge personel sayısı, 2023 yılında Ar-Ge merkezlerinde alınan; patent sayısı, faydalı model sayısı, tasarım tescil sayısı, marka sayısı Ar-Ge 250 araştırmasının temel datalarını oluşturdu.
AR-GE ÇALIŞMALARIYLA TUSAŞ YİNE LİSTENİN BAŞINDAKİ YERİNİ ALDI
Ar-Ge’deki toplam büyümenin ana unsurunu savunma sanayi firmaları oluşturuyor. Bu anlamda ilk 50 firmanın 2023 yılındaki Ar-Ge yatırımları toplamının yüzde 65,5’lük bölümünü sanayi savunma firmaları oluşturdu. Bu oran 2022 yılında yüzde 67,3 düzeyindeydi.
TUSAŞ, 2022 yılında 12,5 milyar TL Ar-Ge harcaması ile zirveye oturmuştu. Bu sene ise firmanın Ar-Ge alanında yaptığı 28,2 milyar TL ile geçtiğimiz senenin iki katından daha fazla Ar-Ge harcaması yaptığı dikkat çekiyor.
2021 yılının lideri Aselsan, geçen sene olduğu gibi bu sene de listenin ikinci sırasındaki yerini korurken firma 2023 yılında Ar-Ge yatırımlarını 19,5 milyar TL düzeyine çıkararak, bu alanda 2022 yılına oranla iki katından fazla bütçe ayırmış oldu.
Otomotiv sanayinin güçlü oyuncularından Ford Otomotiv, geçtiğimiz sene beşinci sırada yer alıyordu. 2023 yılında ise 5,3 milyar TL’lik yaptığı harcama ile Ar-Ge listesinde üçüncülüğe oturdu.
2022’de 2,2 milyar TL harcama yaparak Ar-Ge listesinin üçüncü sırasında yer alan Roketsan, 2023 yılında 4.2 milyar TL Ar-Ge harcaması ile bu yıl dördüncü sıraya geriledi.
Beyaz eşya sektörünün önemli firmalarından Arçelik geçtiğimiz sene 1,6 milyar TL’lik harcaması ile listede dördüncü sırada yer alırken, bu sene 3,4 milyar TL’lik harcamasıyla listenin beşinci sırasında kendine yer buldu.
OTOMOTİV SEKTÖRÜNDE AR-GE YATIRIMI YÜZDE 11,7’YE YÜKSELDİ
2023’te otomotiv sektörü Ar-Ge yatırımlarının ilk 50 firma Ar-Ge yatırımları içindeki payı yüzde 9,8’den yüzde 11,7’ye yükseldi. Buradaki en önemli etken ise 2022’teki Ar-Ge yatırımlarını önce yüzde 112, 2023’de ise yüzde 266 oranına yükselten Ford Otosan’dan kaynaklandı. Ford Otosan bu süreçte Ar-Ge projeleri ile tam elektrikli motosiklet üretimine imza atarken minibüs ve kamyon araçları için de önemli çalışmaları hayata geçirdi.
Türkiye’de yeni nesil kamyon, otobüs üreten, aerodinamik hesaplamaları, iç donanım, iç aydınlatma konseptleri, dokümantasyon, elektrikli konfor sistemleri, kablo demetleri, bağlanabilirlik Ar-Ge projeleri ve “Dijital İkiz” modelleri Türkiye’deki Ar-Ge merkezlerinde geliştiren Mercedes-Benz’in de (MBT) ülkemizin otomotiv Ar-Ge’sine ve ihracatına ciddi bir katkı sağladığı görüldü. Mercedes-Benz’in 2022 yılındaki Ar-Ge büyüme yüzdesi 125 seviyesindeyken, 2023 yılında yüzde 87 olarak dikkat çekti. Otomotiv sektöründe sırasıyla ilk beşte yer alan firmalar ise bir önceki yıla göre yüzde 95 büyüme ile Man Türkiye, yüzde 68’lik bir ivme kazanan Tofaş ve 2022’de yüzde 330’luk bir Ar-Ge büyümesine sahipken bu rakamı 2023’te yüzde 128’e düşen Türk Traktör izledi.
AR-GE MERKEZİNDE YÜRÜTÜLEN PROJE SAYISINDA LİDER; ASELSAN
Listede ilk 100’e giren firmalar arasında en çok proje üreten firma 982 proje ile Aselsan oldu. Listede proje üreten ilk 10’a bakıldığında Aselsan’ın ardından sırasıyla; World Medicine (560), Argis İlaç (350), Petlas (331), Deva Holding (275), Dyo (158), Roketsan (154), Türkiye Şişe ve Cam (142), Vem İlaç Sanayi (140) ve Havelsan (135) yer aldı.
AR-GE’DE KADIN İSTİHDAMI ARTIRILABİLİR
Ar-Ge merkezlerindeki istihdam sayısında, yüksek Ar-Ge yatırım tutarları ile tutarlı olarak en yüksek kadın istihdamı 1.416 kişi ile Aselsan birinci sırada ve hemen ardından 1.132 kadın çalışan ile TUSAŞ ikinci sıradaki yerini alıyor. Geçen seneye göre Ar-Ge’de kadın istihdam sayısında listenin üçüncü sırasında Logo Yazılım (535), dördüncü sırasında da Roketsan (507) yer alırken Turkcell geçtiğimiz sene 422 olan kadın çalışan sayısını 2023’te de aynı tutarak beşinci sıradaki yerini korudu.
Listenin altıncı sırasında Havelsan (405), yedinci sırasında Netaş (404), sekizinci sırasında Deva (261), dokuzuncu sırasında Siemens (249), ve 10’uncu sırasında TUSAŞ Motor -TEI (219) yer aldı.
ULUSAL PATENT SAYISINA GÖRE İLK 10
Ar-Ge merkezinde alınan ulusal patent sayısına göre firmalar incelendiğinde birçok başlıkta liderliği elinde bulunduran Aselsan’ın 93 ulusal patent sayısı ile burada da ilk sırada olduğu görülüyor. Aselsan’ın ardından bu alandaki ilk 10 firma ise şu şekilde ilerliyor; Yüksel Tohum (73), Mercedes Benz (65), Turkcell Teknoloji Araştırma ve Geliştirme (53), Tırsan Treyler (47), Havelsan (36), Tusaş Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (32), Eczacıbaşı Yapı Gereçleri (31), Bosch (27) ve Roketsan (18).
| 2023 AR-GE HARCAMASINA GÖRE EN BÜYÜK 10 ŞİRKET | ||
| SIRA | ŞİRKET | TL |
| 1 | Tusaş Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. | 28.187.948.766 |
| 2 | ASELSAN Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş. | 19.486.465.902 |
| 3 | Ford Otomotiv Sanayi A.Ş | 5.308.883.000 |
| 4 | Roketsan Roket Sanayii ve Ticaret A.Ş | 4.165.682.676 |
| 5 | Arçelik | 3.434.464.000 |
| 6 | Havelsan Hava Elektronik Sanayi Ve Ticaret A.Ş. | 2.299.284.472 |
| 7 | Tusaş Motor Sanayii A.Ş. (Tei) | 2.284.577.415 |
| 8 | Turkcell Teknoloji Araştırma ve Geliştirme A.Ş. | 2.186.420.422 |
| 9 | Vestel Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş. | 1.939.046.000 |
| 10 | Türk Telekomünikasyon A.Ş. | 1.637.000.000 |
| 2023’TE EN FAZLA PROJE GELİŞTİREN 10 FİRMA | ||
| SIRA | FİRMA | PROJE SAYISI |
| 1 | ASELSAN ELEKTRONİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş. | 982 |
| 2 | WORLD MEDİCİNE İLAÇ SAN. VE TİC. A.Ş. | 560 |
| 3 | ARGİS İLAÇ SANAYİ VE TİCARET A.Ş. | 350 |
| 4 | PETLAS LASTİK SAN.TİC. A.Ş. | 331 |
| 5 | DEVA HOLDİNG A.Ş. | 275 |
| 6 | DYO BOYA FABRİKALARI SAN. VE TİC. A.Ş. | 158 |
| 7 | ROKETSAN ROKET SANAYİİ VE TİCARET A.Ş. | 154 |
| 8 | TÜRKİYE ŞİŞE VE CAM FABRİKALARI A.Ş. | 142 |
| 9 | VEM İLAÇ SANAYİ VE TİCARET A.Ş. | 140 |
| 10 | HAVELSAN HAVA ELEKTRONİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş. | 135 |
